27 stycznia 1945 roku Armia Czerwona wyzwoliła niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz. Dzień ten został ustanowiony jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu.
Założony w 1940 roku obóz koncentracyjny Auschwitz, a od 1942 roku także Auschwitz II–Birkenau, w ciągu niespełna pięciu lat stał się miejscem zagłady 1,1 miliona ludzi. Obóz ten stał się symbolem okrucieństwa i dowodem ludobójczych działań nazistowskich Niemiec.
Latem 1944 roku, gdy Armia Czerwona dotarła do linii Wisła–Wisłoka, naziści rozpoczęli przygotowania do ewakuacji i likwidacji obozu. We wrześniu, październiku i listopadzie tego roku zamordowano więźniów zmuszonych do obsługi komór gazowych i krematoriów. W listopadzie 1944 roku zaprzestano masowej eksterminacji ludności Żydowskiej w komorach gazowych.
Niemcy podjęli również próbę zatarcia śladów swoich zbrodni. Krematorium nr IV zostało rozebrane, a pozostałe trzy krematoria przygotowano do wysadzenia. Zdemontowano urządzenia znajdujące się w komorach gazowych, a ich elementy wywieziono w głąb Niemiec. Likwidowano także doły zawierające ludzkie prochy oraz niszczono dokumentację, w tym kartoteki i rejestry więźniów.
W dniach 17–21 stycznia 1945 roku z kompleksu obozowego Auschwitz wyprowadzono około 56 tysięcy więźniów. Trasa tego tragicznego przemarszu, powojenne dostała miano „marszu śmierci”.20 lub 21 stycznia większość esesmanów stacjonujących na wieżach strażniczych opuściła obóz, który odtąd był patrolowany przez oddziały SS oraz Wehrmachtu.
W chwili wyzwolenia Auschwitz, Birkenau i Monowitz w obozach przebywało jeszcze 7 tysięcy więźniów. Żołnierze Armii Czerwonej znaleźli także 600 zwłok więźniów, którzy zostali zamordowani przez esesmanów lub zmarli z wycieńczenia.
Źródło: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau/auschwitz.org
