Dwie osoby cierpiące na astmę wniosły pozew przeciwko Skarbowi Państwa, zarzucając mu niedostateczne działania w walce ze smogiem. Domagają się łącznie 300 tys. zł tytułem zwrotu kosztów leczenia oraz rekompensaty za pogorszenie stanu zdrowia.
Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi występuje w imieniu 55-letniego pana Andrzeja z Rybnika i 5-letniego chłopca spod Torunia (którego reprezentuje mama). Obaj borykają się z astmą oraz innymi chorobami układu oddechowego.
Domagają się odszkodowania za utratę zdrowia oraz zwrotu kosztów leczenia – 200 tys. zł dla pana Andrzeja z Rybnika oraz 100 tys. zł dla 5-letniego chłopca z okolic Torunia.
„Każda zimna pora roku oznacza zaostrzenie choroby – bez inhalatora i leków nie jestem w stanie normalnie funkcjonować. Zdarzało się, że nie mogłem wyjść z domu, bo powietrze, którym oddychałem, przypominało truciznę” – poinformował cytowany w komunikacie pan Andrzej.
Drugim poszkodowanym jest 5-letni chłopiec spod Torunia, który także zmaga się z astmą.
„Mój syn każdego dnia zmaga się z chorobą, która odbiera mu dzieciństwo. Zwykłe wyjście na dwór może zaostrzyć jego dolegliwości, więc często staramy się unikać przebywania na zewnątrz w sezonie grzewczym. Czyste i bezpieczne powietrze to nie luksus, to potrzeba, bez której normalne życie dla niego staje się niemożliwe. Przecież mój syn ma prawo do normalnego życia – do zabawy i beztroski, jak każdy pięciolatek” – powiedziała pani Urszula, matka chłopca.
Zaznaczyła, że gdyby państwo skuteczniej i sprawniej wspierało ludzi w wymianie źródeł ciepła oraz ocieplaniu domów, to mniej rodzin musiałoby przeżywać to samo co oni.
Jak wiele życia odbiera smog?
Fundacja oświadczyła, że na podstawie badań przeprowadzonych przez amerykański ośrodek badawczy na Uniwersytecie w Chicago (Air Quality Life Index), gdyby jakość powietrza w Toruniu odpowiadała zaleceniom WHO, mieszkańcy mogliby zyskać średnio 10 dodatkowych miesięcy życia. Z kolei w Rybniku analizy wskazują, że z powodu smogu mieszkańcy tracą niemal dwa lata życia.
Jak podaje raport firmy doradczej Deloitte z 2019 r., smog generuje w Polsce roczne koszty sięgające 111 mld zł, a podejmowane działania w tej kwestii pozostają niewystarczające.
Pozwy wskazują także, że w niektórych regionach Polski jakość powietrza nadal nie odpowiada obowiązującym normom krajowym.
W nadchodzących latach te normy będą dodatkowo zaostrzone, w związku z koniecznością implementacji niedawno znowelizowanej dyrektywy dotyczącej jakości powietrza – AAQD. Wprowadza ona nowe standardy, mające na celu ochronę zdrowia, które są zbieżne z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia.
Pierwsze wyroki ws. smogu
W styczniu 2019 r. warszawski sąd wydał orzeczenie w sprawie, którą zainicjowała Grażyna Wolszczak. Aktorka złożyła pozew do Skarbu Państwa za zanieczyszczone powietrze. Sąd przyznał jej rację, zobowiązując do wypłaty pięciu tysięcy złotych na cel charytatywny wskazany przez aktorkę. Wyrok jest prawomocny.
W 2021 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach zdecydował, że państwo naruszyło prawa osobiste mieszkańca Rybnika w związku z zanieczyszczeniem powietrza. Sąd uznał działania Skarbu Państwa za zaniedbania, orzekając na jego rzecz 30 tys. zł.
