Ministerstwo Edukacji wprowadza zmiany w podstawach programowych – edukacja obywatelska zastąpi przedmiot historia i teraźniejszość (HiT). Nowy przedmiot będzie kształcić umiejętności społeczne i zaangażowanie obywatelskie uczniów. Praktyczne działania, projekty grupowe i wizyty w instytucjach publicznych mają pomóc młodym ludziom lepiej rozumieć zasady demokracji i aktywnie uczestniczyć w życiu publicznym.
Na stronie Rządowego Centrum Legislacji Ministerstwo opublikowało projekty nowelizacji dwóch rozporządzeń dotyczących podstaw programowych. Dokumenty te skierowano do opiniowania.
Pierwszy projekt obejmuje podstawy programowe dla liceów, techników i szkół branżowych II stopnia, drugi – dla przedszkoli, szkół podstawowych, także z uwzględnieniem uczniów z niepełnosprawnością, szkół branżowych I stopnia, specjalnych ośrodków przysposabiających do pracy oraz szkół policealnych.
Edukacja obywatelska, która ma zastąpić historię i teraźniejszość (HiT), będzie realizowana od roku szkolnego 2025/2026 w II klasach szkół branżowych I stopnia, liceów i techników, a w kolejnych latach obejmie wyższe klasy aż do IV klasy technikum w roku szkolnym 2027/2028. Przedmiot składać się będzie z trzech równoważnych komponentów: zdobywania wiedzy i umiejętności (w obrębie siedmiu obszarów: ja
i społeczeństwo, szkoła jako wspólnota, społeczność lokalna, demokracja i prawo, Polska – władza, świat polityki i sfera publiczna, Polska
w Europie, świat globalnych zależności), udziału w czterech praktycznych działaniach obywatelskich oraz realizacji grupowego projektu edukacyjnego.
Cele i zakres nauczania edukacji obywatelskiej
Cele edukacji obywatelskiej to rozumienie sfery publicznej, poszanowanie zasad demokracji, rozwijanie zainteresowania życiem publicznym oraz własnych opinii, zaangażowanie obywatelskie i zdolność wpływania na władze publiczne. Wśród oczekiwanych umiejętności uczniów jest m.in. wyjaśnienie znaczenia wyborów, znajomość podstawowych praw człowieka, a także identyfikacja i dyskusja na temat ich łamania.
Zgodnie z projektem noweli uczniowie będą także analizować przyczyny i konsekwencje kryzysu klimatycznego i angażować się w działania przeciwdziałające jego skutkom. Program obejmuje również naukę o różnych formach zatrudnienia, takich jak umowa o pracę, umowy cywilnoprawne, wolontariat, staże i praktyki, wraz z prawami i obowiązkami wynikającymi z tych form.
Edukacja obywatelska ma na celu także kształtowanie postawy patriotyzmu oraz umiejętność rozpoznawania i reagowania na ksenofobię, stereotypy i uprzedzenia.
Metody nauczania i projekty grupowe
W wyniku praktycznego charakteru przedmiotu MEN wskazuje na konieczność stosowania aktywizujących metod nauczania takich jak praca
w grupach, burze mózgów, dyskusje, debaty, studia przypadków i symulacje. Szczególną rolę ma odgrywać projekt edukacyjny, który ma być zrealizowany w trakcie dwóch lat nauki i zakończony prezentacją wyników.
Program edukacji obywatelskiej obejmuje również wizyty w instytucjach publicznych (urzędach, sądach, domach kultury) oraz spotkania
z przedstawicielami władz i organizacji społecznych. Ważnym elementem mają być również rozmowy z osobami zasłużonymi dla lokalnej społeczności, w tym z kombatantami.
Przedmiot historia i teraźniejszość przestanie być nauczany w szkołach ponadpodstawowych od roku szkolnego 2024/2025, a jego wygaszenie ma nastąpić całkowicie w roku szkolnym 2025/2026.
