Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, który nakłada na polskie miasta powyżej 100 tys. mieszkańców obowiązek zakupu wyłącznie zeroemisyjnych autobusów od 2026 roku.
Rządowe wsparcie dla zielonego transportu
Projekt stanowi część szerszego programu „Zielony Transport Publiczny” finansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). W jego ramach miasta otrzymują dofinansowanie, które umożliwia zakup pojazdów elektrycznych i wodorowych, przyczyniając się do obniżenia emisji dwutlenku węgla o ponad 18 tys. ton rocznie. Chełm jest jednym z pierwszych miast, które skorzysta z tej inicjatywy – dzięki dotacji zakupi tam 26 autobusów wodorowych, które zastąpią starsze pojazdy spalinowe.
Ustawa przewiduje również wsparcie dla średnich i mniejszych miast, co ma przeciwdziałać wykluczeniu transportowemu, szczególnie w zaniedbywanych regionach oraz w miejscowościach o wysokim poziomie degradacji środowiskowej.
Projekt ustawy o rozwoju zeroemisyjnego transportu zbiorowego, przyjęty przez Radę Ministrów, zawiera mechanizmy mające na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń pochodzących z transportu drogowego. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów (KPRM) zwróciła uwagę, że kluczowe jest poprawienie jakości powietrza w dużych polskich miastach. W ramach tego projektu planowane są działania na rzecz rozwoju transportu zeroemisyjnego, a także wprowadzenie obowiązkowych stref czystego transportu, gdzie dopuszczone będą tylko pojazdy nisko- lub zeroemisyjne.
Decyzja ma na celu znaczne ograniczenie emisji zanieczyszczeń, takich jak dwutlenek węgla i tlenki azotu, które są szczególnie szkodliwe dla zdrowia i zwiększają ryzyko problemów kardiologicznych i oddechowych. Wprowadzenie nowoczesnych autobusów ma również zmniejszyć poziom hałasu w miastach, co poprawi komfort życia mieszkańców.
Duże miasta na celowniku
Nowy projekt ustawy przewiduje istotne zmiany, które mają na celu poprawę jakości powietrza i zmniejszenie hałasu w dużych miastach, gdzie emisja spalin i natężenie ruchu są źródłem licznych problemów zdrowotnych i ekologicznych. KPRM podkreśliła, że przepisy te mogą pozytywnie wpłynąć na jakość życia mieszkańców, szczególnie w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców. W tych miejscowościach, w przypadku przekroczenia norm dwutlenku azotu (NO₂) w powietrzu, zostanie wprowadzony obowiązek ustanowienia stref czystego transportu.
Przekroczenia norm NO₂ odnotowano dotąd w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu oraz Katowicach – czterech strefach, gdzie regularnie monitorowana jest jakość powietrza. Projekt ustawy pozostawia samorządom możliwość określenia wielkości i granic tych stref, dzięki czemu będą mogły lepiej dostosować ich zasięg do specyfiki lokalnych potrzeb i infrastruktury. Co więcej, jeśli ocena jakości powietrza obejmuje kilka miast w jednej strefie, obowiązek utworzenia strefy czystego transportu będzie dotyczył jedynie miasta, w którym doszło do przekroczenia norm.
Projekt ustawy, przyjęty przez Radę Ministrów, przewiduje, że od 2026 roku miasta powyżej 100 tys. mieszkańców będą zobowiązane do zakupu wyłącznie zeroemisyjnych autobusów miejskich. Ma to na celu dalsze ograniczenie emisji zanieczyszczeń oraz poprawę jakości powietrza w dużych aglomeracjach. Dodatkowo przepisy odciążą mniejsze miasta – te powyżej 50 tys. mieszkańców – które dotychczas miały obowiązek częściowej wymiany pojazdów na niskoemisyjne. Dzięki nowym regulacjom będą mogły realizować swoje potrzeby transportowe bez dodatkowych obostrzeń.
Surowe wymogi w trosce o nasze zdrowie
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów zaznaczyła również w komunikacie, że wyniki badań naukowców z Śląskiego Centrum Chorób Serca i Uniwersytetu Śląskiego potwierdzają, iż zanieczyszczenie powietrza, w szczególności występowanie smogu, istotnie wpływa na zdrowie publiczne, zwiększając ryzyko hospitalizacji oraz liczbę zgonów związanych z chorobami układu krążenia i oddechowego. Tego rodzaju dane stanowią jedno z głównych uzasadnień dla przyjęcia surowych wymogów w zakresie modernizacji transportu publicznego, mających na celu ochronę zdrowia mieszkańców.
Zgodnie z informacjami KPRM, w 2019 roku w Polsce odnotowano około 43 tys. przedwczesnych zgonów wynikających z przekroczenia dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego PM2.5, który jest jednym z głównych składników smogu i poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Pył PM2.5 przedostaje się głęboko do płuc, a nawet do krwiobiegu, co zwiększa ryzyko poważnych chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego. Długotrwałe narażenie na ten rodzaj zanieczyszczeń jest ściśle powiązane ze wzrostem liczby zawałów serca (o 12%), udarów mózgu (o 16%), zatorowości płucnej (o 18%) oraz migotania przedsionków (o 24%).
